درمان میگرن قاعدگی چیست؟

بسیاری از زنان در دوران قاعدگی با علائمی مانند کمردرد، خستگی، نوسانات خلقی و مهم‌تر از همه، سردردهای شدید مواجه می‌شوند. یکی از شایع‌ترین انواع این سردردها، میگرن قاعدگی است که معمولا چند روز قبل از شروع خونریزی آغاز شده و تا چند روز بعد ادامه پیدا می‌کند. این نوع سردرد اغلب به تغییرات سطح هورمون‌ها، به‌ویژه کاهش استروژن، مرتبط است و می‌تواند با علائمی مانند حساسیت به نور و صدا، سرگیجه و حتی تهوع همراه باشد. اما چه عواملی باعث بروز این نوع میگرن می‌شوند و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟ در ادامه، به بررسی علت و درمان میگرن قاعدگی می‌پردازیم.

میگرن قاعدگی چیست؟

میگرن قاعدگی نوعی سردرد هورمونی است که درست قبل از شروع قاعدگی یا در طول آن رخ می‌دهد. این سردردها به دلیل نوسانات سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون ایجاد یا تشدید می‌شوند. این هورمون‌ها نه‌تنها چرخه قاعدگی و باروری را تنظیم می‌کنند، بلکه بر عملکرد مواد شیمیایی مغز نیز اثر می‌گذارند و در نتیجه، احساس درد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. عواملی مانند بارداری، یائسگی، مصرف برخی داروهای هورمونی و قرص‌های ضدبارداری نیز می‌توانند در بروز این نوع سردرد نقش داشته باشند. روش‌های مختلفی برای درمان میگرن قاعدگی وجود دارد که بسته به شدت علائم و شرایط فرد، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

چه کسانی دچار میگرن هورمونی می‌شوند؟

میگرن هورمونی در زنانی دیده می‌شود که سطح استروژن و پروژسترون در بدنشان دچار نوسان می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که قبل از بلوغ، پسران بیشتر از دختران دچار سردرد می‌شوند، اما با شروع بلوغ، این وضعیت تغییر کرده و زنان بیشتر درگیر این نوع سردردها می‌شوند. این تفاوت تا زمان یائسگی ادامه دارد، زیرا سطح هورمون‌ها در این دوران دوباره دچار تغییرات شدید می‌شود.

علت میگرن قاعدگی چیست؟

همان‌طور که گفته شد، تغییرات هورمونی، به‌ویژه کاهش سطح استروژن در دوران قاعدگی، عامل اصلی بروز این نوع میگرن است. اما عوامل دیگری هم وجود دارند که می‌توانند شدت این سردردها را بیشتر کنند:

روش‌های پیشگیری از بارداری: برخی زنان هنگام استفاده از قرص‌های ضدبارداری دچار سردردهای شدیدتری می‌شوند، در حالی که برای برخی دیگر، این داروها به کاهش میگرن کمک می‌کنند.

نوسانات هورمونی قبل از یائسگی: در سال‌های قبل از یائسگی، سطح استروژن به‌شدت نوسان می‌کند که می‌تواند باعث میگرن‌های مکرر و سردردهای ناشی از استرس شود.

درمان جایگزینی هورمون: زنانی که در دوران یائسگی یا به دلیل درمان‌های پزشکی خاص از داروهای هورمونی استفاده می‌کنند، ممکن است بیشتر دچار سردرد شوند.

جراحی برداشتن تخمدان‌ها (اوفورکتومی): برداشتن تخمدان‌ها، چه به‌تنهایی و چه همراه با جراحی رحم، باعث افت ناگهانی سطح استروژن می‌شود و ممکن است منجر به میگرن شود.

بارداری: در سه‌ماهه اول بارداری، سطح استروژن به‌شدت افزایش می‌یابد و سپس ثابت می‌شود. به همین دلیل، برخی زنان بعد از سه ماه اول بارداری دیگر دچار میگرن نمی‌شوند.

پس از زایمان: افت ناگهانی سطح استروژن بعد از زایمان، همراه با استرس و کمبود خواب ناشی از مراقبت از نوزاد، می‌تواند باعث تشدید سردردهای هورمونی شود.

شناخت این عوامل و مدیریت آن‌ها می‌تواند به کاهش دفعات و شدت سردردهای هورمونی کمک کند. برای پیشگیری و درمان میگرن قاعدگی، بهتر است از روش‌های مناسب کنترل هورمون و سبک زندگی سالم استفاده کنید.

علائم میگرن قاعدگی

میگرن قاعدگی شباهت زیادی به سایر انواع میگرن دارد، اما با شروع یا پایان دوره قاعدگی مرتبط است. افرادی که دچار این نوع سردرد می‌شوند، ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• درد شکمی
• سردردهای مداوم
• رنگ‌پریدگی صورت
• احساس لرز یا تعریق
• سرگیجه و تاری دید
• کاهش و افزایش اشتها
• حساسیت به نور، صدا و بو
• درد ضربان‌دار در یک طرف سر
• حساسیت یا درد در پوست سر
• تشخیص سردردهای هورمونی
• بروز هاله قبل از سردرد (مانند تاری دید یا علائم هشداردهنده دیگر)

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص قطعی میگرن هورمونی وجود ندارد، اما پزشک با بررسی علائم، زمان‌بندی سردردها و تناوب آن‌ها می‌تواند به تشخیص برسد. به همین دلیل، توصیه می‌شود حداقل سه ماه سردردهای خود را ثبت کنید و ببینید آیا با چرخه قاعدگی‌تان ارتباط دارند یا خیر.

اگر این سردردها بین دو روز قبل از شروع پریود تا سه روز پس از آن رخ دهند و این الگو در دو دوره از سه چرخه قاعدگی متوالی تکرار شود، احتمال میگرن قاعدگی بیشتر خواهد بود.

همچنین، ثبت تغییرات خلق‌وخو، کیفیت خواب و عوامل دیگر می‌تواند به شناسایی الگوهای احتمالی کمک کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای رد سایر بیماری‌های مرتبط با سردرد، آزمایش خون یا تصویربرداری‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی را تجویز کند. در موارد خاص، برای بررسی احتمال تشنج، نوار مغزی (EEG) نیز انجام می‌شود.

درمان میگرن قاعدگی

برای درمان میگرن قاعدگی، روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل تغییرات سبک زندگی، مدیریت استرس و استفاده از داروها می‌شود. برخی افراد نیز از قرص درمان میگرن برای کاهش شدت و دفعات حملات استفاده می‌کنند.

پزشکان برای درمان میگرن قاعدگی از روش‌های مشابهی که برای سایر انواع میگرن استفاده می‌شود، بهره می‌برند. بسته به شدت علائم، گزینه‌های درمانی می‌توانند شامل داروهای مسکن، تنظیم هورمون‌ها یا حتی روش‌های جایگزین باشند.

داروهای موثر در درمان میگرن قاعدگی

چندین گروه دارویی می‌توانند به کاهش شدت و مدت میگرن قاعدگی کمک کنند:

✅قرص میگراستیل: یکی از داروهای رایجی است که برای کنترل میگرن‌های شدید، از جمله میگرن قاعدگی و میگرن چشمی، توسط برخی پزشکان تجویز می‌شود.

✅داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID): داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به عنوان اولین خط درمان پیشنهاد می‌شوند. اگر می‌خواهید از این داروها برای پیشگیری از میگرن قاعدگی استفاده کنید، بهتر است مصرف آن‌ها را دو تا سه روز پیش از شروع پریود آغاز کرده و تا پایان آن ادامه دهید.

✅تریپتان‌ها و دیتان‌ها: این داروها مانند سوماتریپتان به سرعت تأثیر می‌گذارند و در کمتر از دو ساعت می‌توانند شدت سردرد را کاهش دهند. در مواردی که میگرن قاعدگی شدید باشد، پزشک ممکن است مصرف آن را چند روز پیش از شروع پریود تجویز کند.

✅ارگوتامین و دی‌هیدروارگوتامین: این دسته دارویی در مواردی که درمان‌های دیگر اثربخش نبوده‌اند، به کار می‌رود.

اگر باردار هستید و دچار سردردهای هورمونی و چشمی شده‌اید، قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای درمان میگرن چشمی ممکن است برای سلامت جنین خطرناک باشند. اما مصرف داروهایی مانند استامینوفن، ناپروکسن و سوماتریپتان در دوران شیردهی به طور معمول بی‌خطر است، البته باز هم توصیه می‌شود نظر پزشک را جویا شوید.
تنظیم هورمون‌ها برای کنترل میگرن قاعدگی
در برخی موارد، درمان هورمونی می‌تواند به کاهش شدت میگرن قاعدگی کمک کند. اگر احساس می‌کنید که مصرف داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری باعث تشدید سردردهای شما شده است، پزشک ممکن است:

• دوز دارو را کاهش دهد.
• مصرف آن را متوقف کند.

یا از روش‌های جایگزینی مانند چسب یا حلقه واژینال استروژن استفاده کند، زیرا این روش‌ها سطح استروژن را یکنواخت‌تر نگه می‌دارند و احتمال بروز میگرن را کاهش می‌دهند.

درمان‌های جایگزین برای میگرن قاعدگی

در کنار مصرف دارو، برخی روش‌های مکمل نیز می‌توانند به کاهش علائم میگرن قاعدگی کمک کنند.

✅ طب سوزنی: این روش قدیمی که با فروبردن سوزن‌های نازک در نقاط خاص بدن انجام می‌شود، ممکن است به کاهش شدت میگرن کمک کند.

✅ بیوفیدبک: که شامل یادگیری کنترل واکنش‌های بدن در برابر استرس است، می‌تواند برای برخی افراد مفید باشد.

✅ ماساژ: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ماساژ می‌تواند به کاهش دفعات و شدت میگرن کمک کند.

✅ تکنیک‌های آرام‌سازی: روش‌هایی مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و ریلکسیشن ممکن است در کاهش استرس و بهبود علائم میگرن موثر باشند، هر چند هنوز تحقیقات کافی برای تایید قطعی این موضوع وجود ندارد.

✅ بوتاکس در درمان میگرن: تزریق بوتاکس یکی از روش‌هایی است که در برخی موارد برای درمان میگرن‌های مزمن استفاده می‌شود. البته این روش بیشتر برای افرادی که بیش از ۱۵ روز در ماه دچار میگرن هستند توصیه می‌شود.

جمع‌بندی

میگرن قاعدگی یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عمدتاً به دلیل نوسانات هورمونی رخ می‌دهد. اگرچه این نوع میگرن می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما با شناخت علل، مدیریت سبک زندگی، استفاده از داروهای مناسب و روش‌های مکمل، می‌توان شدت و دفعات آن را کاهش داد. داشتن رژیم غذایی سالم، کنترل استرس، خواب کافی و در صورت لزوم، تنظیم هورمونی، نقش مهمی در پیشگیری و درمان این مشکل دارند.